De contract illusie
Als je met Agile Scrum werkt, draait alles om flexibiliteit en samenwerking. Maar hoe zit het eigenlijk met de contracten? Een contract klinkt vaak heel star en formeel – precies het tegenovergestelde van wat Scrum nastreeft. Toch is een goed contract belangrijk om verwachtingen helder te maken. In deze blogpost neem ik je mee door een paar veelgebruikte contractvormen, met hun voor- en nadelen op een rijtje. Ik geef ook aan welke contractvormen volgens mij goed passen bij de Agile Scrum-werkwijze.
Enkele contractvormen die wel of niet werken met Agile Scrum
Meestal kun je aan de contractvorm al wel zien met wat voor leverancier je van doen hebt. De uitvinders van Agile Scrum zweren bij “Money for Nothing en Change for Free” maar een dergelijk contract heb ik nog nooit gezien in Nederland. Wat je regelmatig ziet is:
- vaste projectprijs en een vaste omvang;
- modules (SaaS) met aanpassingen op basis van uurprijs;
- op basis van geleverde uren.
Ik denk dat ik deze drie al vaak heb gezien en de twee met name bij “kant-en-klaar” SaaS. Bij alle drie is de uitdaging hetzelfde, zorg voor duidelijkheid wat er precies opgeleverd dient te worden (details matter). Wees niet bang om genoeg details vast te leggen want als je dat niet doet kan het later uit de hand lopen.
Enkele contractvormen
1. Vaste prijs contract
Bij een fixed price contract wordt vooraf een vast bedrag afgesproken voor een specifiek eindproduct. Het lijkt eenvoudig: jij betaalt één prijs en krijgt wat je vraagt. De realiteit is vaak anders. Zelf heb ik vaak op deze manier gewerkt en dat ging altijd goed, er is dus hoop.
Voordelen:
- Budgetzekerheid: je weet precies wat het gaat kosten.
- Minder administratie: alles is vooraf geregeld.
- Geschikt voor duidelijke scope: handig als de eisen helder zijn.
Nadelen:
- Beperkte flexibiliteit: wijzigingen zijn lastig door te voeren.
- Scope-discussies: vaak veel discussie over wat ‘binnen scope’ valt.
- Minimale inspanning: leveranciers kunnen enkel voldoen aan de minimale eisen.
Geschiktheid voor Agile Scrum: Fixed price past minder goed bij Agile Scrum, omdat deze contractvorm weinig ruimte biedt voor aanpassingen tijdens het project.
2. Tijd en middelen contract (T&M)
Bij een T&M-contract betaal je op basis van het aantal uren en de gebruikte middelen. Dit past beter bij Agile, waar het eindresultaat tijdens het project kan veranderen.
Voordelen:
- Flexibel: makkelijk om wijzigingen door te voeren.
- Transparant: je betaalt voor wat er echt gedaan wordt.
- Geschikt voor onduidelijke scope: ideaal bij complexe projecten.
Nadelen:
- Minder controle op de kosten: het totaalbedrag kan variabel zijn.
- Vertrouwen nodig: de klant moet erop vertrouwen dat de leverancier effectief werkt.
- Scope uitloop: zonder grenzen kan het project uitdijen. User stories en een product visie kunnen hierbij helpen.
Geschiktheid voor Agile Scrum: T&M past goed bij Agile Scrum, omdat het flexibiliteit biedt en inspeelt op de iteratieve werkwijze.
3. Doelprijs contract
Bij een doelprijs contract spreken beide partijen een doelprijs af, maar er wordt ook een verdeling afgesproken voor eventuele overschrijdingen of besparingen. Het is een soort middenweg tussen vaste prijs en T&M.
Voordelen:
- Samenwerking: beide partijen hebben baat bij een efficiënt proces.
- Flexibel: ruimte voor veranderingen binnen redelijke grenzen.
- Risicoverdeling: duidelijke afspraken over kosten en voordelen.
Nadelen:
- Complexe afspraken: het kan lastig zijn om goede regels op te stellen.
- Relatieafhankelijk: vereist een sterke band tussen klant en leverancier.
- Discussierisico: meningsverschillen over budgetoverschrijding.
Geschiktheid voor Agile Scrum: Target price kan goed werken binnen Agile Scrum, mits er duidelijke afspraken zijn en beide partijen bereid zijn samen te werken.
4. No Cure, No Pay Contract
Dit is een risicovolle contractvorm waarbij de leverancier alleen betaald krijgt als aan specifieke doelen wordt voldaan. Het wordt vaak gebruikt bij projecten met een hoge mate van onzekerheid. Users stories, sprints en velocity kunnen helpen bij het sturen op resultaat.
Voordelen:
- Weinig risico voor de klant: je betaalt alleen voor resultaten.
- Motivatie leverancier: ze worden gestimuleerd om te presteren.
Nadelen:
- Hoog risico voor leverancier: als doelen niet worden gehaald, geen betaling.
- Conservatief werken: leveranciers vermijden risico’s.
- Minder geschikt voor innovatie: moeilijk meetbare doelen vormen een probleem.
Geschiktheid voor Agile Scrum: No cure, no pay is meestal minder geschikt voor Agile Scrum vanwege de focus op vaste resultaten in plaats van iteratieve waarde creatie.
5. Money for Nothing and Change for Free Contract
Klinkt dit bekend in de oren? “Money for nothing and chicks for free” van Dire Straits. Ken Schwaber is blijkbaar een fan 🙂 Bij deze contractvorm betaal je een vast bedrag om de samenwerking te starten, maar kun je de scope kosteloos aanpassen binnen de overeengekomen tijd. Dit type contract is speciaal ontworpen voor Agile-projecten waarbij flexibiliteit essentieel is.
Voordelen:
- Maximale flexibiliteit: wijzigingen in de scope zijn eenvoudig door te voeren.
- Balans: zekerheid gecombineerd met aanpassingsvermogen.
- Iteratief werken: stimuleert klantgerichte aanpak.
Nadelen:
- Vertrouwen nodig: sterke relatie tussen klant en leverancier vereist.
- Budgettering: de initiële investering kan hoog lijken.
- Niet altijd geschikt: sommige klanten prefereren een vast plan.
Geschiktheid voor Agile Scrum: Money for Nothing and Change for Free is uitstekend geschikt voor Agile Scrum, omdat het flexibiliteit en iteratieve aanpassingen stimuleert.
6. Vaste prijs per storypoint
Bij een fixed price per storypoint contract betaal je een vast bedrag per afgeronde storypoint. Dit contract combineert de budgettaire voorspelbaarheid van een vaste prijs met flexibiliteit van Agile.
Voordelen:
- Transparant: kosten direct gekoppeld aan de geleverde waarde.
- Flexibel: nieuwe storypoints kunnen eenvoudig worden toegevoegd.
- Efficiëntie: stimuleert consistentie en voorspelbaarheid.
Nadelen:
- Heldere definitie vereist: wat is precies een storypoint?
- Risico op kwaliteit: focus kan verschuiven naar kwantiteit.
- Complexe planning: afhankelijk van nauwkeurigheid van schattingen.
Geschiktheid voor Agile Scrum: Vaste prijs per storypoint kan goed werken binnen Agile Scrum, mits er duidelijke afspraken zijn over wat een storypoint precies inhoudt.
Conclusie
Er zijn veel contractvormen en sommige zijn beter geschikt voor een Agile Scrum benadering dan andere. In de praktijk zal een leverancier vaak zijn standaard contract aan je proberen op te dringen en is er weinig ruimte voor flexibiliteit. Flexibiliteit die je eigenlijk wel zoekt met Agile Scrum.
